Pregabalina – jest organicznym związkiem chemicznym, pochodną kwasu γ-aminomasłowego (GABA), czyli głównym hamującym neurotransmiterem ośrodkowego układu nerwowego. Pregabalinę zalicza się do klasy gabapentynoidów, do której należy również gabapentyna. Powszechnie kojarzona jest jako lek przeciwpadaczkowy, czy przeciwlękowy, niemniej jej zastosowanie jest istotnie szersze i wciąż poznaje się nowe możliwości jej wykorzystania. Jest to stosunkowo młoda substancja. Została zsyntetyzowana dopiero w latach 90 poprzedniego wieku, a na rynku dostępna jest od 2004 roku. Swój wkład w syntezę leku miał również Polak – Ryszard Andruszkiewicz, pracujący w zespole naukowym Richarda Silvermana w laboratoriach Northwestern University w Chicago.
Pregabalina ma odmienny mechanizm działania w porównaniu z lekami przeciwdepresyjnymi czy innymi lekami stosowanymi w leczeniu uogólnionych zaburzeń lękowych. Chociaż dokładny sposób jej oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy nie został w pełni poznany, wiadomym jest, że cząsteczka ta wpływa na kanały jonowe. Dokładniej łączy się z podjednostką pomocniczą α2α zależnego od potencjału kanału wapniowego w nadmiernie pobudzonych neuronach. Jest w tym zakresie precyzyjna. Nie wiąże się z receptorami dla GABA, nie ulega przekształcaniu do GABA, ani nie wpływa bezpośrednio na metabolizm GABA.
Kiedy pregabalina zwiąże się z wcześniej wspomnianą podjednostką pomocniczą kanału wapniowego – co ma miejsce w części presynaptycznej neuronu – dochodzi do zmniejszenia napływu wapnia przez kanały wapniowe do komórki. Skutkuje to zmniejszeniem z kolei wydzielania do szczeliny synaptycznej neurotransmiterów pobudzających, jak: kwasu glutaminowego, czy noradrenaliny. Te dwa przekaźniki są powszechnie postrzegane jako te główne zaangażowane w powstawanie lęku. Można zatem powiedzieć, że pregabalina ma działanie hamujące względem pobudzonych części ośrodkowego układu nerwowego, jednak robi to w sposób pośredni poprzez kanały wapniowe.
Poza dobrze znanym wpływem na kanały wapniowe, pregabalina ma również działanie modulujące względem kanałów potasowych, co z kolei tłumaczy działanie przeciwbólowe i uzasadnia jej stosowanie w leczeniu bólu neuropatycznego.
Które obszary mózgowia zatem są najbardziej podatne na działanie pregabaliny? Wskazuje się najczęściej na podwzgórze, jądro migdałowate, hipokamp, móżdżek, czy rdzeń kręgowy, opuszkę węchową, czy korę mózgu. Nie dziwi zatem, że lek ten znalazł szerokie zastosowanie w medycynie. Poza leczeniem padaczki, uogólnionych zaburzeń lękowych, bólu neuropatycznego, pregabalinę wykorzystuje się również w leczeniu polineuropatii cukrzycowej, fibromialgii, czy neuropatii będącej powikłaniem półpaśca, czy w końcu niektórych typów bólów głowy.
Pregabalina jest szybko wchłaniana z przewodu pokarmowego. Dostępność po podaniu doustnym może przekroczyć nawet 90%. Swoje największe stężenie osiąga w ciągu 0,62h od podania. Spożycie jednoczesne pokarmu zmniejsza jej biodostępność. Przenika barierę krew -mózg. Jest wydalana przez nerki w formie niezmienionej. Większość opracowań nie wskazuje na istotne interakcje z innymi lekami, ponieważ pregabalina w niewielkim stopniu łączy się z białkami i nie podlega istotnemu metabolizmowi w wątrobie.
Pregabalina, jak każdy lek nie jest idealna. Do działań niepożądanych wymienić należy: senność, bóle głowy, zawroty głowy, obrzęki czy przyrost masy ciała. Zalecane jest między innymi dlatego ostrożne wprowadzanie leczenie ze stopniowym zwiększaniem dawki. Działania niepożądane na szczęście najczęściej są przejściowe i ustępują wraz z kolejnymi dniami stosowania.
Stosowanie w czasie ciąży i karmienia piersią:
Brak danych dotyczących bezpieczeństwa – leczenie pregabaliną nie jest zalecane w czasie ciąży, czy karmienia piersią.
