Europejska Agencja Leków (EMA) wydała pozytywną opinię dotyczącą leku Leqembi (lecanemab), opracowanego przez firmę Eisai, w leczeniu wczesnej postaci choroby Alzheimera. Jest to przełomowa decyzja, szczególnie po wcześniejszym odrzuceniu wniosku o dopuszczenie do obrotu w lipcu 2024 roku. Lek ten, zatwierdzony wcześniej w Stanach Zjednoczonych, Japonii, Chinach, Korei Południowej i Izraelu, ma na celu spowolnienie progresji objawów choroby u pacjentów z łagodnym obniżeniem funkcji poznawczych i otępienia stopnia lekkiego w przebiegu choroby Alzheimera.
Po ponownym przeanalizowaniu swojej pierwszej opinii, EMA zaleciła dopuszczenie do obrotu Leqembi w leczeniu wczesnej choroby Alzheimera. 25 lipca 2024 r. Agencja Leków odrzuciła wniosek o dopuszczenie Leqembi do obrotu u dorosłych z wczesną chorobą Alzheimera.
Jednak po ponownym rozpatrzeniu wniosku 14 listopada 2024 r. Europejska Agencja Leków zaleciła dopuszczenie do obrotu, jednak z ograniczonym wskazaniem – tj. dla dorosłych z wczesną chorobą Alzheimera, którzy mają tylko 1 lub nie mają żadnej kopii genu – apolipoproteiny E4 (ApoE4), u których występują blaszki beta-amyloidu.
Co to jest produkt Leqembi i w jakim celu się go stosuje?
Leqembi jest lekiem stosowanym w leczeniu osób dorosłych z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi oraz otępieniem stopnia lekkiego spowodowanego chorobą Alzheimera (wczesna choroba Alzheimera). Lek jest przeznaczony do użytku u osób, które mają tylko 1 lub nie mają żadnej kopii genu ApoE4, u których występują blaszki amyloidu beta. Lek Leqembi zawiera substancję czynną lecanemab i należy go podawać we wlewie dożylnym raz na dwa tygodnie / raz na dwa tygodnie.
Jak działa Leqembi?
Substancja czynna leku Leqembi (lecanemab), jest przeciwciałem monoklonalnym (rodzajem białka), które wiąże się z substancją zwaną beta-amyloidem, który tworzy blaszki w mózgowiu – co stanowi podstawę neuropatofizjologii choroby Alzheimera. Przyłączając się do beta-amyloidu, lek redukuje blaszki amyloidowe w mózgu.
Co firma przedstawiła na poparcie swojego wniosku?
Firma przedstawiła wyniki głównego badania z udziałem 1795 osób z wczesną chorobą Alzheimera, u których w mózgu występowały blaszki amyloidu beta i które otrzymywały lek Leqembi lub placebo (leczenie pozorowane). Główną miarą skuteczności była zmiana nasilenia dolegliwości po 18 miesiącach, mierzona za pomocą skali oceny demencji znanej jako CDR-SB. Skala CDR-SB służy do oceny nasilenia choroby Alzheimera u pacjentów. Obejmuje ona pytania, które pomagają określić, w jakim stopniu upośledzenie funkcji poznawczych wpłynęło na codzienne życie pacjenta. Skala mieści się w zakresie od 0 do 18 punktów, przy czym wyższe wyniki wskazują na większe upośledzenie.
Jakie były główne powody początkowej odmowy wydania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu?
W lipcu 2024 r. komitet EMA ds. leków stosowanych u ludzi, CHMP, uznał, że obserwowany wpływ leku Leqembi na opóźnienie pogorszenia funkcji poznawczych nie równoważy ryzyka wystąpienia poważnych działań niepożądanych związanych z lekiem. Badanie główne wykazało, że po 18 miesiącach leczenia wynik CDR-SB u pacjentów leczonych Leqembi wzrósł o 1,21 w porównaniu z 1,66 u pacjentów otrzymujących placebo.
Chociaż pacjenci otrzymujący lek Leqembi mieli niższe wyniki w skali CDR-SB niż pacjenci otrzymujący placebo, różnica między obiema grupami była niewielka. Jeśli chodzi o bezpieczeństwo, najważniejszą obawą związaną ze stosowaniem leku Leqembi było częste występowanie nieprawidłowości w obrazowaniu związanych z amyloidem (ARIA), działania niepożądanego obserwowanego w obrazowaniu mózgu, które obejmuje obrzęk i potencjalne krwawienie w mózgu. Chociaż większość przypadków ARIA nie była poważna i nie wiązała się z objawami, u niektórych pacjentów wystąpiły poważne zdarzenia. Ryzyko wystąpienia ARIA było większe u osób z ApoE4, szczególnie u tych, którzy mieli 2 kopie ApoE4. W związku z tym w momencie pierwotnej odmowy CHMP uznał, że korzyści z leczenia nie są wystarczająco duże, aby przeważyć ryzyko związane ze stosowaniem leku Leqembi i zalecił odmowę przyznania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu w UE.
Co się stało podczas ponownego badania?
Podczas ponownego badania CHMP ponownie ocenił dane przedstawione przez firmę. Firma zaproponowała ograniczenie stosowania leku Leqembi do pacjentów z tylko jedną kopią genu ApoE4 lub bez kopii genu ApoE4 i przedstawiła dodatkowe analizy danych z badania głównego, z którego wykluczono dane 274 pacjentów będących nosicielami 2 kopii genu ApoE4 i w związku z tym narażonych na najwyższe ryzyko wystąpienia ARIA.
Jakie były wnioski z ponownej analizy?
CHMP rozważył dane dotyczące bezpieczeństwa związane z dwiema postaciami ARIA, znanymi jako ARIA-E i ARIA-H. ARIA-E obejmuje głównie gromadzenie się płynu w mózgu, a ARIA-H obejmuje niewielkie krwawienia. Wyniki tych analiz wykazały, że u pacjentów leczonych produktem Leqembi u 8,9% osób z tylko 1 lub bez kopii ApoE4 wystąpiła ARIA-E, w porównaniu z 12,6% u wszystkich pacjentów; podobnie u 12,9% pacjentów w ograniczonej populacji wystąpiła ARIA-H, w porównaniu z 16,9% w szerszej populacji. U pacjentów leczonych placebo wartości te wynosiły odpowiednio 1,3% i 6,8% dla ARIA-E i ARIA-H w populacji ograniczonej. Pod względem skuteczności, korzyści ze stosowania leku Leqembi w ograniczonej populacji są zgodne z tymi obserwowanymi w szerszej populacji. Dane pochodzące od 1 521 pacjentów z tylko 1 lub bez kopii ApoE4 wykazały, że po 18 miesiącach leczenia pacjenci leczeni Leqembi mieli mniejszy wzrost wyniku CDR-SB niż ci, którzy otrzymywali placebo (1,22 w porównaniu z 1,75), co wskazuje na wolniejsze pogarszanie funkcji poznawczych.
Wyniki innych kluczowych pomiarów wskazywały na podobny efekt do tego obserwowanego w przypadku wyniku CDR-SB. CHMP stwierdził, że korzyści ze stosowania leku Leqembi przewyższają ryzyko u pacjentów z wczesną chorobą Alzheimera i 1 lub brakiem kopii ApoE4, pod warunkiem zastosowania środków minimalizacji ryzyka w celu zmniejszenia ryzyka ciężkiej i objawowej ARIA oraz monitorowania skutków ARIA w perspektywie długoterminowej.
Agencja zaleciła zatem przyznanie pozwolenia na dopuszczenie produktu Leqembi do obrotu. Leqembi będzie dostępny w ramach programu kontrolowanego dostępu, aby zapewnić, że lek będzie stosowany wyłącznie w zalecanej populacji pacjentów. Pacjenci będą musieli wykonać badanie MRI w celu monitorowania ARIA przed rozpoczęciem leczenia oraz przed 5, 7 i 14 dawką leku Leqembi.
Dodatkowe badania MRI mogą być potrzebne w dowolnym momencie leczenia, jeśli u pacjentów wystąpią objawy ARIA (takie jak ból głowy, dezorientacja, zmiany widzenia, zawroty głowy, nudności i trudności w chodzeniu). Aby zwiększyć świadomość na temat ARIA i zapewnić wczesne wykrywanie i leczenie, firma dostarczy przewodnik i listę kontrolną dla pracowników ochrony zdrowia, kartę ostrzegawczą dla pacjentów oraz programy szkoleniowe na temat ARIA dla pracowników ochrony zdrowia. Ponadto firma musi przeprowadzić badanie bezpieczeństwa po dopuszczeniu do obrotu w celu dalszego scharakteryzowania ARIA-E i ARIA-H oraz oceny skuteczności środków minimalizacji ryzyka. Firma utworzy ogólnounijne badanie rejestrowe pacjentów leczonych produktem Leqembi, które można wykorzystać do oszacowania częstości występowania działań niepożądanych, w tym ARIA, oraz do określenia ich nasilenia. Badanie rejestrowe może być również wykorzystane do gromadzenia informacji na temat progresji pacjentów do kolejnych stadiów choroby Alzheimera i możliwych długoterminowych konsekwencji ARIA.
Ostatnim zdaniem
Podczas ponownej analizy CHMP wziął również pod uwagę opinie pacjentów, opiekunów, klinicystów i organizacji zawodowych, którzy podzielili się swoimi spostrzeżeniami na temat niezaspokojonych potrzeb pacjentów z chorobą Alzheimera oraz danych dotyczących pogorszenia funkcji poznawczych i ryzyka.
Organizacje takie jak Alzheimer Europe z zadowoleniem przyjęły tę decyzję, podkreślając, że Leqembi stanowi istotny krok naprzód w walce z chorobą Alzheimera. Choć nie jest to cudowny lek, jego wprowadzenie daje nadzieję na spowolnienie postępu choroby i poprawę jakości życia pacjentów oraz ich opiekunów. Obecnie decyzja EMA czeka na zatwierdzenie przez Komisję Europejską. Następnie każde państwo członkowskie UE podejmie decyzję o cenie i refundacji leku, biorąc pod uwagę jego potencjalne zastosowanie w krajowych systemach ochrony zdrowia. Dzięki temu Leqembi może stać się dostępne dla pacjentów w Europie, oferując nowe możliwości w walce z jednym z najbardziej wyniszczających schorzeń współczesnego świata.
Źródła:
- ema.europa.eu
- termedia.pl
